Ngôi quán thông tin quân đắng đót

Bạn nghĩ gì khi tưởng tượng tới cảnh cô gái Việt Nam ấy đứng trên bục vàng vô địch và lắng tai bản quốc ca Hungaria, chứ không phải bản "Tiến quân ca" của quê hương mình? Bạn nghĩ gì về những Hoàng Thanh Trang trong mai sau (nếu có)? Ở giác độ cá nhân, rõ ràng chúng ta mừng cho một thắng lợi, một kỳ tích của một cô gái mang dòng máu Việt. Nhưng ở góc độ của một từng lớp, một nền thể thao, chúng ta không khỏi cảm thấy đắng đót khi dòng máu ấy, con người ấy, thiên tài thiên vị ấy lại đang làm quang vinh cho tổ quốc người. Cờ vua Việt Nam để mất Thanh Trang như thế nào? Chiều 4/8, khi cái tin Hoàng Thanh Trang có một ván đánh xuất sắc trước VĐV Viktorija - người hơn hẳn mình cả về hệ số Elo cũng như đẳng cấp thế giới để hiển hách bước lên ngôi quán quân cờ nữ châu Âu 2013, tôi đã điện thoại ngay cho ông Đặng Tất Thắng, PCT Liên đoàn cờ Việt Nam để đặt câu hỏi: Hoàng Thanh Trang là ai? Ông Thắng bảo Hoàng Thanh Trang là cô gái Việt Nam chính hiệu, là người đã sinh sống và tập đánh cờ ở Hà Nội từ năm 5 tuổi đến năm 10 tuổi. Sau đó mặc dầu Trang theo cha là HLV Hoàng Minh Chương sang Hungaria sinh sống nhưng vẫn thẳng tính tự lo kinh phí để về Việt Nam dự đầy đủ các giải đấu cờ vua trong nước và quốc tế, dưới màu áo ĐTVN. Phải đến gần 10 năm trước thì Trang mới quyết định đầu quân cho ĐT cờ vua Hungaria. Lại hỏi: "vì sao Trang lại có quyết định đổi thay đột ngột như vậy?". Ông Thắng giải đáp: "Thứ nhất, ở Việt Nam chế độ lương thưởng cho Trang chẳng thể sánh bằng Hungaria. Và thứ hai, ở Việt Nam, điều kiện luyện tập cọ xát quốc tế khi ấy không thật tốt". Ông Thắng kể rằng, không riêng gì Hoàng Thanh Trang, mà còn có hơn một kỳ thủ xuất sắc của Việt Nam sang Đức, Australia lập nghiệp, và hiện vẫn có người đang thi đấu trong màu áo ĐT cờ vua Australia. Kỳ thủ Hoàng Thanh Trang. Ảnh: H.M. Vậy là đã rõ, các nhân kiệt của chúng ta buộc phải sang nước ngoài, đầu quân cho các ĐTQG nước ngoài vì đấy mới là những bệ phóng đủ mạnh giúp cho anh tài của họ được nâng cao. Theo đánh giá của một chuyên gia cờ Việt Nam thì nếu cứ ở lại Việt Nam, khả năng Hoàng Thanh Trang chỉ đạt tới tầm quốc gia, chứ chẳng thể vươn lên đỉnh cao áp giới, cho dù năm 16 tuổi cô gái này đã đạt chuẩn Đại KTQT - một danh hiệu mang tính vượt ngưỡng. Sau khi bùi ngùi kể lại những khó khăn mang tính bất khả kháng trong việc giữ một tài năng lớn như Hoàng Thanh Trang ở lại Việt Nam, ông Đặng Tất Thắng đã tự tin cho biết: "Dẫu sao thì đấy cũng là câu chuyện của 10 năm trước. Bây chừ thì tình hình khác lắm rồi". Cụ thể ông Thắng bảo, bản đồ cờ vua thế giới (đặc biệt là cờ vua nữ) đang có xu hướng chuyển dần về châu Á, nên được thi đấu cọ xát liên tiếp ở cấp độ châu Á cũng có nghĩa các kỳ thủ của chúng ta được cọ xát ở cấp độ đỉnh cao thế giới. Và điều quan yếu là chế độ lương thưởng cho các VĐV hào kiệt đã được nâng chất hơn hẳn trước đây, chứng cớ là kỳ thủ xuất sắc cỡ Lê Quang Liêm một năm có thể kiếm lùng 2,3 tỷ đồng. Sau Thanh Trang còn ai? Nghe ông Thắng nhắc tới cái tên Lê Quang Liêm, chúng tôi buộc phải nhớ lại những lùm xùm trong việc kỳ thủ này đã phải tự tạm ứng tiền phi cơ, ăn ở trong chuyến sang Na Uy dự giải quán quân cờ vua thế giới vào tháng 8 này. Lê Quang Liêm dự giải thế giới - đấy rõ ràng không phải là câu chuyện của cá nhân chủ nghĩa Quang Liêm, mà là câu chuyện của cả một bộ môn, một Liên đoàn, một nền thể thao, thậm chí một sơn hà. Vậy thì hà cớ gì Liêm lại phải tạm ứng tiền cá nhân, thay vì được ngành Thể thaocó nên lắp truyền hình an viênlo từ A đến Z? Thì đây, câu đáp của một nhân vật có chức trách của Tổng cục TDTT: "Việc Quang Liêm dự World Cup không có trong kế hoạch của Tổng cục". Trời ơi đất hỡi ạ, một sự kiện liên hệ, có khả năng đem lại vinh hạnh cho cả một nền thể thao, một xã hội, một quốc gia, mà người ta có thể vô cảm nói câu "không nằm trong kế hoạch" là sao? Những thông báo hậu trường cho hay "không nằm trong kế hoạch" rất có thể chỉ là cái cớ, điều chủ yếu nằm ở chỗ, người ta thấy Lê Quang Liêm phong lưu quá, lại thấy BTC giải vô địch cờ vua thế giới sẽ thưởng chí ít là 6.000 USD cho mỗi kỳ thủ nên nghĩ rằng không cần thiết bỏ kinh phí cho Quang Liêm xuất ngoại chuyến này. Xin nhấn mạnh, đây chỉ là dư luận bên lề, nhưng nếu đấy là một dư luận đúng thì thật nguy hại, bởi chuyện giàu hay nghèo là chuyện của cá nhân Quang Liêm, chuyện BTC giải cờ vua thế giới thưởng bao lăm tiền cho một VĐV dự giải cũng là chuyện mà cá nhân chủ nghĩa Liêm xứng đáng được hưởng. Điều đáng bàn nằm ở chỗ, khi Liêm đại diện cho một bộ môn, mang trọng trách bảo vệ màu cờ sắc áo cho cả một ngành, một từng lớp, một quốc gia thì bộ môn ấy, ngành nghề ấy, nhà nước ấy phải đặc biệt quan tâm, chăm bẵm cho Liêm. Cố nhiên câu chuyện sau đó cũng đã được giải quyết khi Liên đoàn cờ đứng ra bảo đảm sẽ tính liệu kinh phí, nhưng vụ việc cho thấy một lỗ hổng quá lớn trong tư duy quản lý, điều hành nền thể thao nước nhà. Và với một tư duy quản lý, điều hành như thế này, đừng bất ngờ nếu một ngày nào đó, rồi Lê Quang Liêm sẽ đi theo con đường của đàn chị Hoàng Thanh Trang, nghĩa là sẽ đoạt chức vô địch cho một quốc gia không phải quê hương mình. Bữa qua, ông Đặng Tất Thắng thông báo với chúng tôi một thông tin đáng lưu ý rằng: Ngay sau khi chấm dứt giải cờ vua thế giới ở Na Uy, Lê Quang Liêm sẽ sang Mỹ học Đại học theo lời mời của một trường Đại học Mỹ. Tuồng như, Liêm sẽ thi đấu trong ĐT cờ vua của trường Đại học này, và trước mắt vẫn sẽ trở về khoác áo ĐTVN. Nhưng về lâu dài, và với thực trạng quản lý, điều hành thể thao ở ta hiện thời (thể hiện rất rõ qua câu chuyện Liêm phải tạm ứng phí dự World Cup) thì Liêm rồi có đi theo con đường của Hoàng Thanh Trang hay không là điều không thể không nghĩ suy. Trước đây, chúng ta mất Thanh Trang (để rồi hiện nay đắng đót nhìn Thanh Trang lập công trong màu áo ĐTQG Hungaria) vì hồi đó chúng ta còn nghèo và điều kiện phát triển còn kém cỏi. Giờ, khi không nghèo nữa, và điều kiện phát triển cũng không thấp kém nữa, chẳng nhẽ chúng ta vẫn phải thom thóp đối diện với nguy cơ… chảy máu anh tài? Đau lắm nếu mất người tài chỉ vì ai đó quản lý người tài bằng… tư duy keo kiết!